کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت و کارشناسی خط
کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت ازنظر صلاحیت در گروه تخصصی فن و هنر قرار دارد. در دنیای امروز موضوعات مرتبط با تشخیص خط، امضا اثر انگشت تقریباً به گستردگی همه علوم است و این موضوع ارتباط تنگاتنگی با مباحث سایر علوم دارد، تخصصی‌شدن موضوعات و پیچیدگی‌های به وجود آمده در آن نیاز به متخصصین و کارشناس خط امضا و اثر انگشت را روزبه‌روز بیشتر می‌کند. از این نظر تخصص کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت حائز اهمیت بالایی است، بیشتر جاعلان در دنیای پیشرفته امروز با استفاده از فناوری های روز، اقدام به جعل و سندسازی می‌کنند.
کارشناسی خط و اصالت امضا در اکثر موضوعات خصوصاً در اسناد و قراردادهای عادی قدیمی بسیار مهم و حائز اهمیت است. کارشناس رسمی دادگستری، پس از اخذ پروانه فعالیت حرفه‌ای به‌عنوان کارشناس رسمی در عناوین حوزه فعالیت باید صلاحیت‌های مربوطه را اخذ نماید و سپس فعالیت خود را آغاز کند.
کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت کیست؟
کارشناسان رسمی دادگستری در رشته شناخت اصالت خط، امضا و اثر انگشت فردیست متخصص که با داشتن مدارک تحصیلی یا مدارج تجربی و سابقه کار اقدام به شرکت در آزمون کارشناسی رسمی دادگستری رشته تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت که توسط کانون کارشناسان رسمی دادگستری و مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه به طور سالیانه برگزار می‌شود می‌کند و پس از قبولی و گذراندن دوره کارآموزی و اتیان سوگند، پروانه کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت را دریافت می‌کند و در چارچوب رشته قبولی و صلاحیت‌های اخذ شده خدمات کارشناسی خط و اصالت امضا به محاکم یا سازمان‌ها و ارگان‌ها و شرکت‌های خصوصی یا دولتی و افراد حقیقی ارائه می‌دهد.
در موضوع کارشناسی “بررسی جعل در خطوط و امضا و مهر و تعیین تقدم‌وتأخر نوشته، تغییر فیزیکی و شیمیائی مدارک” به‌عنوان مهم‌ترین صلاحیت رشته تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت که بیشترین ارجاع به کارشناس را دارد، می‌توان نام برد.
کارشناسی جعل امضا و اثر انگشت چگونه انجام می‌شود؟
موضوعات مرتبط با رشته کارشناسی خط و اصالت امضا به دلیل اهمیت و باارزش بودن اسناد غیررسمی سنوات گذشته ازجمله مواردی است که موردنظر جاعلان و افراد خلاف‌کار می‌باشد. از نمونه جرایمی که وقوع آن در دهه‌های گذشته افزایش پیدا کرده است و هر روز شکل فنی و پیچیده‌تری پیدا می‌کند جرائم مربوط به‌عنوان جعل است. در میان رشته‌های دانشگاهی، رشته حقوق، بررسی در زمینه جرم را که مربوط به اسناد، مدارک و امضا و نوشته‌ها است را عهده‌دار شده است. اثبات اصالت اسناد، با استفاده از لوازم علمی مرتبط و همچنین بررسی عادت‌های ثابت نویسنده در نوشته‌ها، اصالت یا مجعولیت خطوط و امضاهای مشکوک به جعل را تعیین می‌کند.
کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت با استفاده از تخصص خود به پلیس کمک می کنه و با ارائه مستندات بر میزان علم قاضی در دادرسی و تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت کمک می‌کند کارشناس خط و اصالت امضا باید بتواند علاوه بر شناسایی دست‌نوشته، یا املای نگارش شده، کاغذ، وسیله نگارش، انواع جوهر و حتی شرایط نوشته شدن سند مورد ادعا را نیز شناسایی کند و شرایط را در بررسی و کشف حقیقت فراهم کند تا هویت نویسنده مشخص شود. همچنین در مورد امضا مطالب بسیار زیادی وجود دارد
ازجمله بررسی اندازه و حجم امضا، بررسی وجود علائم رمزگذاری شده در امضا، بررسی محل قرارگرفتن امضا نسبت به متن سند، بررسی شیب کلی خطوط تشکیل‌دهنده امضا نسبت به خط فرضی سند، بررسی محل قرارگرفتن امضا نسبت به حواشی سند، دقت در زوایای قسمت‌های مختلف امضا نسبت به هم بررسی زوایای هر قسمت امضا، وضعیت قرارگرفتن حروف، کلمات و زوایای قسمت‌های مختلف امضا نسبت به خطوط فرضی عمودی و افقی سند، بررسی فاصله خطوط متن سند اعم از فشردگی، فاصله نامتعارف، ناموزون و نحوه کم و یا زیادشدن فاصله در سطرهایی که به امضا نزدیک است.
۵ عنوان و صلاحیت کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت:
- بررسی انواع جوهرها و کاغذ و تعیین قدمت و سن تقریبی اسناد
- بررسی و تطبیق آثار انگشتان و ظهور آثار انگشتان به‌جامانده در صحنه‌‌های جرم
- بررسی و مقایسه خطوط و امضاهای لاتین و سایر زبان‌ها
- مقایسه و بررسی خطوط و امضاهای فارسی و مهر، تقدم‌وتأخر نوشته‌ها، پاک‌شدنی‌های فیزیکی و شیمیایی
- مقایسه و تطبیق خطوط ماشینی، چاپی و خطوط غیر دست‌نویس
مراحل کارشناسی خط و اصالت امضا و اثر انگشت چگونه است؟
کارشناسی خط و اصالت امضا چگونه انجام می‌شود؟ در مرحله اول کارشناس خط و اصالت امضا با استفاده از ابزارها و دستگاه کارشناسی خط به دنبال تفاوت در دست‌نوشته‌ها با یکدیگر می‌گردد، و اگر تفاوتی در دست خط‌ها حاصل شد نشان‌دهندهٔ جعلی بودن دست خط می‌باشد این تفاوت‌ها در کارشناسی خط شامل فاصلهٔ بین حروف، تشخیص زمان نوشتن خط، ارتفاع کلمات و جای‌گیری آنها نسبت به هم مقایسه پایه خط درصورتی‌که صفحه کاغذ خط‌دار نباشد، میزان شیب نوشته، میزان فشار وارده قلم به کاغذ هنگام نوشتن، جهت حرکت قلم روی کاغذ، نوع خودکار، تطبیق شکستگی‌های خط، نوع کاغذ و موارد دیگر که همگی باید موردبررسی قرار گیرد.
نکته مهم: اصولاً در هنگام جعل خط یا جعل امضا برای اینکه دست خط جعل شده مطابق با دست خط اصلی باشد، در نتیجه جعل‌کننده خط به‌صورت آهسته و بادقت بسیار بالا این کار را انجام می‌دهد که ممکن است به این دلیل هنگام نوشتن، دچار قطع‌شدگی در قسمتی از دست خط گردد، لذا از این طریق می‌توان به جعلی بودن دست خط یا نوشته پی برد.
نکته مهم: جعل نوشته تنها مختص به ایجاد سند یا دست‌نوشته جدید نمی‌باشد، بلکه شامل دست‌کاری در تاریخ سند، اضافه‌کردن یا پاک‌کردن قسمتی از متن و یا تراشیدن آن نیز می‌شود.
البته ترفندهای پیشرفته‌تری هم نیز وجود دارد که کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت ، امضا و اثر انگشت برای تشخیص دست خط استفاده می‌کند و آن هم زمانی است که کارشناس از طریق موارد ذکر شده نتواند به جعلی بودن دست خط یا نوشته پی ببرد، در نتیجه از طریق بررسی آثار در آزمایشگاه می‌تواند به اصل بودن آن پی ببرد.
خط نگاری در کارشناسی خط و اصالت امضا چیست؟
خط نگاری علمی است که جهت تشخیص اصالت انواع دست خط با کمک ابزارها و روش‌های فنی مورداستفاده قرار می‌گیرد تا از این روش بتوان صحت و سلامت دستخط یک شخص را در موارد جعل تشخص داد، در نتیجه باتوجه‌به نیاز محاکم حقوقی و قضات دادگستری جهت تشخیص حق از باطل مخصوصاً در اسناد رسمی، علم خط نگاری بسیار مهم و موردتوجه می‌باشد، همچنین خط‌شناسی در دادگاه در رویه دادرسی و تشخیص به یک فرایندی تبدیل شده است که توسط آن قضات برای تشخیص حقیقت به آن رجوع می‌کنند و نظر کارشناس خط و اصالت امضا را دریافت می‌کنند.
چرا دست خط به کارشناس خط و اصالت امضا ارجاع داده می‌شود؟
جعل و یا سوءاستفاده‌ای که ممکن است از سند یا هر نوشته‌ای انجام شود امکان دارد زمانی باشد که دست خط اصلی یا سند اصلی موجود نباشد، این کار بنا به خواسته طرف دعوا به کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت ارجاع داده می‌شود، تا کارشناس خط و اصالت امضا با بررسی در سند یا دست خط، تحریف و یا هر نوع تغییری در آن را اعلام نماید.
نکته: اگر کارشناسی خط و اصالت امضا متعلق به فردی که در قید حیات است، باشد، کارشناس درخواست حداقل ۳ نسخه کپی از یک نامه یا یک متن کامل و یا ۲۰ نسخه از امضا را از او دریافت می‌کند تا بتواند با بررسی و مطابقت به اصل بودن دست خط یا نوشته پی ببرد.
کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثرانگشت چگونه به جعلی بودن امضا پی می‌برد؟
علاوه بر موارد بالا که ذکر شد کارشناس خط و اصالت امضا از طریق اندازه امضا نسبت به سند، محل جای‌گیری امضا در سند، بررسی زوایای امضا کاغذ اسناد عادی یا رسمی (کارشناسی خط مبایعه‌نامه) در تمامی قسمت‌های آن، بررسی سایز امضا و بررسی شیب تمامی قسمت‌های امضا اگر تفاوت یا اختلافی نشان داده شود جعلی بودن امضا طبق نظر کارشناس خط و اصالت امضا اثبات می‌شود.
آیا الزامی است که کارشناس خط و اصالت امضا، نوشته یا امضا را در آزمایشگاه بررسی نماید؟
جواب این سؤال خیر است؛ بلکه ملاک اصلی کارشناسی خط و اصالت امضا تجربه و مهارت کارشناس می‌باشد، در نتیجه الزامی به بررسی نوشته یا امضا در آزمایشگاه به‌وسیله ماده‌های شیمیایی نیست و معمولاً اگر کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت انگشت بخواهد نوشته یا سندی را در آزمایشگاه بررسی کند، به‌منظور پی‌بردن به تاریخ امضا است. پس در مواردی که نیاز به بررسی تاریخ اسناد برای احراز شرایط آن وجود داشته باشد به‌وسیله کارشناسی خط و اصالت امضا در سفته یا چک می‌توان صحت آن را اعم از امضا و تاریخ احراز نمود.
شرایط عمومی ثبت‌نام در آزمون کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت
متقاضیان اخذ پروانه کارشناسی خط و اصالت امضا، بر طبق ماده ۱۵ قانون باید واجد شرایط ذیل باشند
- متدین به دین اسلام، یا یکی از اقلیت‌های دینی شناخته‌شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- داشتن تابعیت ایرانی
- عدم سوءپیشینه
- عدم اعتیاد به مواد مخدر
- نداشتن وابستگی و سابقه عضویت و هواداری در گروه‌های غیرقانونی و مخالف اسلام
- داشتن دانشنامه کارشناسی یا بالاتر در رشته مورد تقاضا از یکی از دانشگاه‌های معتبر داخلی (اعم از دولتی یا غیردولتی)، یا خارجی موردتأیید وزارتین علوم
- داشتن حداقل ۵ سال سابقه کار تجربی در رشته مورد تقاضا بعد از اخذ مدرک تحصیلی
- داشـتن حـداقل سن ۲۵ سال
- داشتن معافیت یا کارت پایان خدمت وظیفه عمومی (برای آقایان)
- داشتن سلامت جسمی لازم بطوری که شخصاً بتواند امور کارشناسـی خط و اصالت امضا را بدون نیاز به کمک دیگران انجام دهد
شرایط اختصاصی ثبت‌نام در آزمون کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت
متقاضیان شرکت در آزمون پذیرش کارشناس رسمی تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت علاوه بر داشتن شرایط عمومی باید حائز شرایط اختصاصی نیز باشند:
- داشتن هرگونه دانشنامه کارشناسی یا بالاتر با ۱۵ سال سابقه کار مرتبط از مراجع
- اداره تشخیص هویت مراکز استان‌ها
- اداره رسیدگی به جرائم جعل و کلاهبرداری
- اداره گذرنامه، یا داشتن دانشنامه کامپیوتر (نرم‌افزار) و ارائه گواهی پنج سال سابقه کار مرتبط با نرم‌افزارهای مربوط به مراجع مذکور